Święty Mikołaj, znany również jako Santa Claus czy Sinterklaas, jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych i kochanych postaci związanych ze świętami Bożego Narodzenia. Jego historia, pełna ciepła i magii, jest nieodłącznym elementem świątecznych tradycji na całym świecie. Co wiemy na jego temat?
W wielu domach wciąż panuje tradycja, że w Wigilię pod choinką pojawiają się prezenty. To jeden z najbardziej ekscytujących momentów dla dzieci, które wciąż wierzą, że podarki przynosi Święty Mikołaj. Choć w dorosłym życiu ta legenda traci na znaczeniu, to jednak skądś się przecież wzięła i musi być w niej ziarnko prawdy. Poznajcie historię najbardziej lubianego przez maluchów świętego.
Początki legendy o Świętym Mikołaju
Święty Mikołaj ma swoje korzenie w historycznej postaci – Świętym Nikołaju z Miry, który żył w IV wieku w Lycji, w dzisiejszej Turcji. Urodził się około 270 roku w Patarze, na terenach obecnej Turcji, w majętnej rodzinie. Zamiast korzystać z bogactwa, zajmował się pomocą ubogim, szczególnie dzieciom, obdarowując je jedzeniem i innymi potrzebnymi rzeczami. Jego miłosierdzie i pomoc bliźnim spowodowały, że został wybrany na biskupa. Jego sława jako opiekuna dzieci, marynarzy, ubogich i niesprawiedliwie osądzonych rozprzestrzeniła się poza granice jego regionu. Najbardziej znana legenda o nim opowiada o tym, jak potajemnie pomógł trzem ubogim dziewczynom, rzucając przez okno mieszkańca woreczki ze złotem, co miało uratować je przed ubóstwem.
Święty Mikołaj jest czczony jako święty w kościele katolickim i prawosławnym, a głównym ośrodkiem jego kultu, gdzie przechowywane są także jego relikwie, jest włoska wyspa Bari. Po jego śmierci, 6 grudnia, jego ciało zostało przeniesione do Bari, a data ta stała się symbolicznym dniem, który obchodzony jest poprzez obdarowywanie innych, co odzwierciedlało jego własne działania
Rozwój postaci Świętego Mikołaja
Figura Świętego Mikołaja uległa transformacji pod wpływem kultury holenderskiej, przekształcając się w Sinterklaasa. W średniowiecznym Amsterdamie, Sinterklaas przybywał statkiem z odległych ciepłych wód, a jego ciemnoskóry pomocnik, Zwarte Piet, dźwigał worek z prezentami. Postać człowieka z ciepłych krajów nie do końca harmonizowała z zimowym krajobrazem, dlatego gdy w 1823 roku Clement Clarke Moore napisał „Noc wigilijną”, w której Święty Mikołaj przybywa na północnym biegunie saniami ciągniętymi przez renifery, ta koncepcja szybko stała się częścią tradycji.
Również amerykański karykaturzysta Thomas Nast przyczynił się do popularyzacji wizerunku Świętego Mikołaja. 1 stycznia 1881 roku w „Harper’s Weekly” artysta opublikował ilustrację przedstawiającą Świętego Mikołaja rozdającego prezenty żołnierzom uczestniczącym w wojnie secesyjnej. Było to prawdopodobnie pierwsze przedstawienie Świętego Mikołaja w charakterystycznej czapce elfa, zamiast tradycyjnej mitry.
Współczesny wizerunek Świętego Mikołaja
Współczesny wizerunek Świętego Mikołaja, jako brodatego staruszka w czerwonym stroju, wywodzi się z XIX-wiecznej Ameryki. Jego obraz został dodatkowo spopularyzowany przez reklamy Coca-Coli w latach 30. XX wieku. Dzisiaj jest on przedstawiany jako radosny, dobrotliwy staruszek, który w wigilię Bożego Narodzenia dostarcza prezenty dzieciom na całym świecie.
Gwiazdor a Święty Mikołaj
W niektórych regionach Polski, takich jak Wielkopolska, Kujawy, Pałuki, Kaszuby i Pomorze Zachodnie, to Gwiazdor przynosi prezenty. Jego nazwa pochodzi od gwiazdy, która jest symbolem Gwiazdki, czyli Bożego Narodzenia. Gwiazdor często przedstawiany jest jako mężczyzna w tradycyjnym stroju, który w Wigilię Bożego Narodzenia odwiedza domy, rozdając prezenty dzieciom. Dawniej Gwiazdor miał bardziej groźny wygląd i funkcję, ale obecnie przypomina sympatycznego Świętego Mikołaja, a jego atrybuty uległy zmianie.
Dziadek Mróz
Dziadek Mróz, znany jako Ded Morozj to postać ze wschodniosłowiańskiego folkloru, która w okresie istnienia Związku Radzieckiego spopularyzowała się jako świecki odpowiednik Świętego Mikołaja, z którym czasem bywa mylony. Jest to duch zimy, przedstawiany jako siwy starzec w długim, mroźnym płaszczu, często towarzyszy mu wnuczka, Śnieżynka. Dziadek Mróz odgrywa kluczową rolę w noworocznych i bożonarodzeniowych tradycjach w Rosji, Ukrainie i innych krajach słowiańskich, gdzie przynosi prezenty dzieciom na Nowy Rok. Jego postać jest symbolem zimy, mrozu, ale także radości i obfitości świątecznego okresu.
Sinterklaas
W Holandii istnieje dwie postacie podobne do Świętego Mikołaja: Sinterklaas i Kerstman. Sinterklaas jest postacią wzorowana na tradycyjnym wyglądzie świętego Mikołaja, natomiast Kerstman jest postacią o bardziej pogańskim wyglądzie.
Symbolika Świętego Mikołaja
Święty Mikołaj jest symbolem bezwarunkowej dobroci i dawania. Jego postać przypomina o wartościach takich jak hojność, empatia i radość ze sprawiania innych szczęśliwymi. W wielu kulturach jest on nieodłącznym elementem świątecznych obchodów, wprowadzając magię i oczekiwanie na święta.
A do waszych domów kto przynosi prezenty?