Ola
Na całym świecie dzieci z niecierpliwością czekają na świąteczne prezenty, ale kto je przynosi, różni się w zależności od kultury i regionu. Od tajemniczego świętego Mikołaja, przez włoską czarownicę La Befanę, aż po Juletomtena ze Skandynawii – każda z tych postaci ma swoją unikalną historię i sposób obchodzenia świąt. Niektóre z nich mają korzenie w dawnych legendach i mitach, inne są wynikiem współczesnych wpływów kulturowych.
W magicznym świecie świątecznych tradycji postać Świętego Mikołaja zajmuje wyjątkowe miejsce w sercach ludzi na całym świecie. Różnorodność kultur przekształciła tę legendarną postać w wiele fascynujących wcieleń, odnosząc się do lokalnych zwyczajów i wierzeń. W niniejszym artykule zagłębimy się w międzynarodowy obraz Świętego Mikołaja, odkrywając, jak jest on postrzegany i świętowany w różnych zakątkach globu. Od północnej Laponii, przez amerykańskie centra handlowe, po słoneczne plaże Australii – podróżujemy śladami Świętego Mikołaja, by zrozumieć, jak globalna społeczność przyjmuje tę postać pełną dobroci i radości.
Różne oblicza Świętego Mikołaja
- Stany Zjednoczone i Kanada: Tutaj znany jest jako Santa Claus, radosny staruszek w czerwonym stroju, który dostarcza prezenty dzieciom w noc przed Bożym Narodzeniem.
- Wielka Brytania: Występuje jako Father Christmas, charakterystyczna postać zbliżona do amerykańskiego Santa Clausa, ale z dłuższą historią i nieco innymi tradycjami. Jego historia i cechy są podobne do innych postaci Świętego Mikołaja, ale ma także swoje unikalne cechy.
Father Christmas wywodzi się z dawnych angielskich tradycji i folkloru, a jego postać ewoluowała na przestrzeni wieków. Początkowo był on przedstawiany jako duch lub symbol radości, obfitości i dobrego ducha świątecznego, często ubrany w zielony lub inny kolorowy strój, co odróżniało go od czerwonego ubioru współczesnego Świętego Mikołaja.
W bardziej współczesnych przedstawieniach Father Christmas jest często utożsamiany z Santa Claus i często nosi czerwony strój z białym futrem, białą brodą i czerwoną czapką. Jest to wynik amerykanizacji i standardyzacji postaci Świętego Mikołaja, która miała miejsce w XIX i XX wieku.
Tradycyjnie, Father Christmas odwiedzał domy w noc przed Bożym Narodzeniem, by zostawić prezenty dla dzieci. Współczesne zwyczaje w Wielkiej Brytanii są bardzo podobne do tych w Stanach Zjednoczonych i innych krajach zachodnich, z Santa Claus/Father Christmas przynoszącym prezenty w noc wigilijną. - Holandia i Belgia: Sinterklaas jest tradycyjną postacią związaną ze świętami w Holandii, Belgii oraz niektórych regionach Niemiec i Austrii. Jest on holenderskim odpowiednikiem Świętego Mikołaja, ale ma swoją unikalną tożsamość i historię. Postać Sinterklaasa wywodzi się od historycznej postaci św. Mikołaja z Miry, biskupa znanego ze swojej dobroczynności. Przedstawiany jest jako starszy, godny mężczyzna z długą, białą brodą, ubrany w tradycyjne biskupie szaty, w tym długi czerwony płaszcz, mitrę i pastorał. Przybywa on z Hiszpanii, co jest unikalnym elementem tej legendy.
Według tradycji Sinterklaas przybywa do Holandii każdego roku na początku listopada na statku parowym, aby świętować swoje imieniny, które przypadały 6 grudnia. Jego przybycie jest zawsze szeroko obchodzone, z wielkimi paradami w wielu miastach, podczas których wita dzieci i rozdaje im cukierki i małe prezenty.
Sinterklaas ma pomocnika znanego jako Zwarte Piet (Czarny Piotruś). Postać ta jest kontrowersyjna z powodu swojego wyglądu, który wielu uważa za rasistowski, i obecnie w wielu regionach postać ta jest reinterpretowana lub zastępowana innymi postaciami.
W noc przed dniem św. Mikołaja, dzieci w Holandii i Belgii umieszczają buty przy kominku lub drzwiach frontowych w nadziei, że napełni je słodyczami i prezentami. Często zostawiają również marchewkę lub siano dla jego konia, którym jest święty kogut Schimmel.
- Rosja/Ukraina/Białoruś: Ded Moroz, czyli Dziadek Mróz. Jest on rosyjskim odpowiednikiem zachodniego Świętego Mikołaja, ale ma swoje unikatowe cechy i historię.
Dziadek Mróz jest przedstawiany jako starszy mężczyzna z długą, białą brodą, ubrany w długi, ozdobny płaszcz często w kolorze niebieskim, srebrnym lub czerwonym. Jego wygląd może się różnić w zależności od regionu, ale zazwyczaj nosi on również wysoki, ozdobny kapelusz i długie, białe rękawiczki. Jedną z charakterystycznych cech Dziadka Mroza jest to, że podróżuje on na trojce – tradycyjnych rosyjskich saniach ciągniętych przez trzy konie. W przeciwieństwie do Świętego Mikołaja często odwiedza dzieci osobiście w Sylwestra lub w pierwszych dniach Nowego Roku, wręczając im prezenty.
Dziadek Mróz ma również towarzyszkę, Śnieżynkę (ros. Снегурочка, Snegurochka), która jest przedstawiana jako jego wnuczka. Chętnie towarzyszy mu podczas świątecznych wydarzeń i pomaga w rozdawaniu prezentów.
Dziadek Mróz jest również znany w innych krajach byłego Związku Radzieckiego, jak Ukraina, Białoruś czy Kazachstan, gdzie jest równie ceniony i kojarzony z okresem zimowych świąt.
- Dania: Julemanden, duńska wersja Świętego Mikołaja, jest postacią głęboko zakorzenioną w tradycji bożonarodzeniowej Danii. Charakteryzuje się, podobnie jak inne wersje Mikołaja, czerwonym strojem, białą brodą i przyjaznym uśmiechem, symbolizującymi radość i duch świąteczny. Julemanden jest również często przedstawiany z pomocnikami zwanymi „nisser” – małymi, elfopodobnymi istotami, które pomagają mu w przygotowaniach do świąt. Nisser są popularnym elementem duńskich dekoracji świątecznych i opowieści. Tradycja mówi, że duńskie dzieci zostawiają dla Julemandena i jego nisser miseczkę z ryżowym puddingiem, znanym jako „risengrød”, co jest tradycyjnym duńskim daniem świątecznym. Jest to swoisty gest wdzięczności za ich ciężką pracę i obdarowywanie prezentami.
- Skandynawia: Julupukki, fińska wersja Świętego Mikołaja, jest unikatową i fascynującą postacią w kulturze fińskiej. Jego nazwa dosłownie przekłada się na „Bożonarodzeniowy Kozioł”, co jest pozostałością po starych pogańskich tradycjach, kiedy to wierzono, że kozioł, a nie człowiek, przynosi prezenty.
Według fińskiej tradycji mieszka na dalekiej północy Finlandii, w miejscu znanym jako Korvatunturi w Laponii. To właśnie stąd wyrusza w swoją coroczną podróż, by dostarczyć prezenty dzieciom. W odróżnieniu od innych wersji Mikołaja jest często przedstawiany jako bardziej surowy i poważny, choć nadal życzliwy i dobroduszny.
Joulupukki jest również znany z tego, że podróżuje na saniach ciągniętych przez renifery, a jego głównym pomocnikiem jest renifer o imieniu Petteri Punakuono, znany w języku angielskim jako Rudolph the Red-Nosed Reindeer. Podobnie jak w innych kulturach, dzieci w Finlandii zostawiają dla niego przekąski, ale zamiast mleka i ciasteczek częściej są to gorąca czekolada i świąteczne pierniki. - Islandia: prezenty dzieciom przynoszą „Jólasveinar” lub „Julelads” („Świąteczni Chłopcy„). Są to unikalne postacie folklorystyczne, które różnią się od tradycyjnego Świętego Mikołaja.
Jólasveinar to grupa trzynastu krasnoludków lub elfów, którzy pojawiają się jeden po drugim w trzynastu dniach przed Bożym Narodzeniem, każdego dnia od 12 grudnia aż do Wigilii. Każdy z nich ma swoją osobowość i nazwę, która często odzwierciedla ich charakter lub zachowanie, na przykład „Skierklæðabekkur” („Łasuch”), „Gluggagægir” („Podglądacz”), czy „Ketkrókur” („Złodziej Kiełbas”).
Tradycyjnie, dzieci w Islandii zostawiają buty na parapecie okiennym w nocy. Jeśli były grzeczne, znajdują w nich małe prezenty od Jólasveinar. Jeśli jednak były niegrzeczne, zamiast prezentu mogą znaleźć surowego ziemniaka. Ta tradycja jest mocno zakorzeniona w islandzkiej kulturze i różni się od zwyczajów obchodzonych w innych krajach. Jólasveinar, chociaż pierwotnie byli przedstawiani jako psotnicy i złośliwcy, w nowoczesnych czasach są bardziej przyjaznymi postaciami, przynoszącymi radość i świąteczną atmosferę do islandzkich domów.
- Hiszpania: Tutaj prezenty przynoszą Los Reyes Magos (Trzej Królowie) w nocy z 5 na 6 stycznia, podczas święta Epifanii.
- Włochy: We Włoszech, prezenty świąteczne dla dzieci przynosi postać znana jako La Befana. La Befana to dobra stara czarownica, która odwiedza domy w nocy z 5 na 6 stycznia, w czasie święta Epifanii. Według tradycji wsuwa się przez komin i zostawia prezenty dla grzecznych dzieci, natomiast niegrzeczne dzieci otrzymują kawałek węgla. Postać ta jest częścią włoskich tradycji bożonarodzeniowych i jest szczególnie popularna wśród dzieci.
News
i bądź zawsze na bieżąco!
