10 najpiękniejszych polskich kolęd, których należy posłuchać przy wigilijnym stole. Dowiedz się, kiedy i gdzie powstały

Kolędy to nieodłączny element świąt Bożego Narodzenia, będący symbolem ciepła, rodzinnego zacisza oraz głębokiej duchowości tych wyjątkowych dni. W naszym artykule zebraliśmy dla Was listę 10 najpiękniejszych polskich kolęd, które od pokoleń rozbrzmiewają w polskich domach, kościołach i na ulicach, wprowadzając w magiczny nastrój świąt.

Te starannie wybrane pieśni, pełne głębokiego przesłania i pięknych melodii, towarzyszą nam każdego roku, przypominając o tradycji, wierze i wspólnocie. Wiedzieliście, że najstarsza znana polska kolęda, „Zdrow bądź, królu anjelski”, powstała w 1424 roku?! W polskim dorobku kulturalnym zachowało się ponad 500 kolęd i pastorałek. Największy rozkwit twórczości kolędowej nastąpił w baroku, w XVII i XVIII wieku, a potem jeszcze w XIX wieku. Współcześnie powstają nowe kolędy, które cieszą się popularnością równą kolędom tradycyjnym.

Warto pamiętać o tym, że wspólne śpiewanie kolęd ma nie tylko wymiar religijny, ale również kulturowy i społeczny. Jest okazją do pielęgnowania tradycji, budowania wspólnoty i celebracji najważniejszych wartości świąt Bożego Narodzenia. Zapraszamy do odkrycia tej wyjątkowej listy, która jest hołdem dla bogatej tradycji kolędowania w Polsce.

10 najpiękniejszych polskich kolęd

Mimo że lista kolęd jest bardzo długa, w rzeczywistości każdy zna ich zaledwie kilka. Do tych najpopularniejszych i zdaniem wielu, najpiękniejszych, zaliczyć można:

• Cicha noc
• Lulajże, Jezuniu
• Gdy się Chrystus rodzi
• Do szopy, hej pasterze
• Przybieżeli do Betlejem pasterze
• Pójdźmy wszyscy do stajenki
• Dzisiaj w Betlejem
• Bóg się rodzi
• Gdy śliczna Panna
• Mizerna, cicha

Cicha noc

Cicha noc to jedna z najpopularniejszych kolęd nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Po raz pierwszy wykonano ją podczas pasterki w austriackim Oberndorf bei Salzburh w 1818 roku. Słowa napisał Joseph Mohr, natomiast muzykę ułożył Franz Xaver Gruber. Słowa po polsku zostały ułożone dopiero ok. 1930 roku przez Piotra Maszyńskiego. Obecnie Cichą noc śpiewa się w ponad 300 językach i dialektach! Mimo że składa się z sześciu zwrotek, najczęściej śpiewa się tylko 1, 2 i 6.

Lulajże, Jezuniu

Lulajże, Jezuniu to kolęda, która przypomina kołysankę. Szacuje się, że powstała w drugiej połowie XVII wieku. Najwcześniejsza zachowana wersja tekstu pochodzi z 1705 roku, dokładnie ze zbioru przechowywanego w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu. Mało kto wie, ale ten utwór stał się później inspiracją dla innych twórców, w tym dla Fryderyka Chopina, który postanowił wykorzystać jej motyw w scherzo h-moll op. 20. Śpiewa się ją również za granicą. We Francji znana jest jako Nuit de lumière.

Gdy się Chrystus rodzi

Gdy się Chrystus rodzi to przykład jednej z wielu kolęd, której autor jest nieznany. Jej drukowany tekst znalazł się w Pastorałkach i kolędach z melodyjami ks. Michała Mioduszewskiego (1843).

Do szopy, hej pasterze

Do szopy, hej pasterze to polska pastorałka, której autor jest nieznany. Po raz pierwszy dwie zwrotki opublikowano w 1931 roku w śpiewniku Śpiewajmy Panu! autorstwa Ottona Mieczysława Żukowskiego. Wspomniał on, że melodia ta pochodzi ze wschodniej Małopolski. Siedem lat później w Największej kantyczce Albina Józefa Gwoździowskiego pojawiło się więcej zwrotek i nuty.

Przybieżeli do Betlejem

Przybieżeli do Betlejem to polska kolęda, która powstała w XVII wieku. Tekst został opublikowany w Symfoniach anielskich Jana Żabczyca w 1631 roku, jako symfonia trzydziesta pierwsza. Pierwotna wersja znacznie różniła się od tej, którą znamy. Była inna rytmika, nie było refrenu zaczynającego się od słów Chwała…. Zamiast tego powtarzano czterokrotnie ostatnie słowo każdej zwrotki. Żabczyc nie zapisał jednak melodii, sugerując, że utwór można zaśpiewać do melodii Otóż tobie, pani matko lub Otóż tobie wojna, dziewczyno. Na przestrzeni kilku wieków kolęda ta przeszła wiele zmian i znacząco różni się od pierwowzoru. Tekst i melodię po raz pierwszy wydał ks. M. Mioduszewski (1843) w zbiorze pt. Pastorałki i kolędy z melodyjami.

Pójdźmy wszyscy do stajenki

Pójdźmy wszyscy do stajenki to przykład polskiej kolędy, która datowana jest na XVII wiek. Tekst pochodzi z XVIII wieku, natomiast melodia powstała w XIX. W kanatyczkach karmelitańskich z XVIII zapisano aż 14. zwrotek i zupełnie inną melodię.

Dzisiaj w Betlejem

Dzisiaj w Betlejem jest polską kolędą, lecz nie wiemy, kto jest autorem słów i melodii. Zapisana została w śpiewniku ks. Siedleckiego z 1878 roku. Stała się ona poniekąd bazą do tworzenia tzw. kolęd patriotycznych. Ma wersję protestancką. Co ciekawe, w tradycji białoruskiej i ukraińskiej funkcjonuje kolęda o bardzo podobnej melodii i słowach.

Wśród nocnej ciszy

Szacuje się, że kolęda Wśród nocnej ciszy powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Jako pierwszy opublikował ją ks. Michał Marcin Mioduszewski w dodatku do Śpiewnika kościelnego. On określił, że przeznaczona jest do śpiewów mszalnych. Najczęściej śpiewano ją po kolędzie Pienia Aniołów brzmią.

Gdy śliczna Panna

Gdy śliczna Panna to kolejna polska kolęda, której autorów nie znamy. Wiadomo jednak, że zarówno słowa jak i melodia pochodzą z XVIII wieku. Niegdyś była bardzo popularna w klasztorach żeńskich. Najstarszy rękopis znajduje się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej.

Mizerna, cicha

Mizerna, cicha to kolęda, której słowa napisał Teofil Lenartowicz. Po raz pierwszy tekst tej pieśni opublikowano w Szopce (1849). Autorem pierwotnej melodii jest ks. Jakub Wrzeciono, natomiast najbardziej znana jest ta Jana Galla. Początkowo składała się z aż 11. strof!

Jakie kolędy dopisalibyście jeszcze do listy tych najpiękniejszych?