Boże Narodzenie 2023. Skąd w Polsce wziął się zwyczaj ubierania choinki? Tajemnice i historia najpiękniejszej świątecznej tradycji

Boże Narodzenie niezmiennie kojarzy się z dekorowaniem domów i wręczaniem prezentów, lecz centralnym punktem świątecznego zamieszania jest ubieranie drzewka. Skąd wzięła się tradycja ubierania choinki? Co symbolizuje choinka? Dlaczego powinno się ją ubierać w Wigilię?

Tradycja ubierania choinki na Boże Narodzenie to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych zwyczajów świątecznych na całym świecie. W naszym artykule zgłębimy historię i znaczenie tego pięknego obyczaju, który jest nie tylko symbolem świąt, ale również nośnikiem głębokiej symboliki i tradycji. Przyjrzymy się, jak rozwinęła się praktyka zdobienia choinki, począwszy od jej przedchrześcijańskich korzeni aż do współczesnych form obchodzenia tego zwyczaju. Odkryjemy również, jak różne kultury na przestrzeni wieków przyczyniły się do kształtowania tradycji choinkowych, oraz jakie znaczenia symboliczne przypisywane są poszczególnym elementom dekoracji. Często nie zdajemy sobie nawet sprawy z tego, że każdy aspekt tego zielonego drzewka na Boże Narodzenie niesie ze sobą bogatą historię i znaczenie.

Zanurzmy się razem w ten świąteczny świat i odkryjmy, dlaczego ubieranie choinki jest tak wyjątkowym i niezmiennym elementem obchodów Bożego Narodzenia.

Skąd wzięła się tradycja ubierania choinki?

Tradycja ubierania choinki na Boże Narodzenie ma swoje korzenie w dawnych wierzeniach i obyczajach, które ewoluowały na przestrzeni wieków. Początkowo, w czasach przedchrześcijańskich, ludzie w Europie dekorowali swoje domy gałęziami zielonych drzew iglastych w czasie zimowego przesilenia, by przynieść do domu życie i płodność, co miało zapewnić dobrobyt w nadchodzącym roku.

Choinka, w formie jaką znamy dzisiaj, wywodzi się z tradycji niemieckiej i zyskała popularność w XVI wieku. Uważa się, że Martin Luther, reformator religijny, mógł być jednym z pierwszych, który przystroił choinkę świecami, które miały symbolizować gwiazdy na niebie. W Niemczech i krajach skandynawskich choinki zaczęły pojawiać się w domach jako element dekoracji bożonarodzeniowej.

W XVII i XVIII wieku tradycja ta rozprzestrzeniła się po innych krajach europejskich, a później także w Ameryce. W Polsce choinki stały się popularne w XIX wieku, szczególnie wśród mieszczan i arystokracji, później tradycja ta rozprzestrzeniła się również wśród innych warstw społecznych.

Choinka jako symbol Bożego Narodzenia z czasem zyskała również wymiar religijny – zielone gałęzie miały symbolizować nieśmiertelność i nadzieję, a światełka – światło Chrystusa. Ozdoby, takie jak jabłka, orzechy i słodycze, które wieszano na drzewkach, miały przypominać o darach z Raju i hojności Boga.

Dzisiaj tradycja ubierania choinki jest obchodzona na całym świecie, łącząc elementy tradycyjne z nowoczesnymi, i stanowi ważny element świątecznych obchodów w wielu kulturach.

Od kiedy w Polsce ubiera się choinkę?

W przeszłości choinka w Polsce była symbolem o wiele głębszym niż tylko dekoracja świąteczna. Tradycja ta zyskała na popularności w XIX wieku, choć jej korzenie sięgają dalej i wiążą się z wieloma symbolami i zwyczajami.

Choinka, jako zielone drzewo w zimowej aurze, symbolizowała życie, nieśmiertelność i nadzieję. Zielony kolor igieł, które pozostają zielone przez cały rok, był postrzegany jako znak ciągłości życia i zwycięstwa nad zimą. W okresie Bożego Narodzenia, kiedy dni są najkrótsze i natura wydaje się uśpiona, choinka przypominała o nadchodzącej wiośnie i odrodzeniu.

Tradycyjne dekorowanie choinki w Polsce również miało głębokie znaczenie. Ozdoby wykonywano często ręcznie, a do najpopularniejszych należały:

• Papierowe łańcuchy i gwiazdy: Symbolizowały połączenie nieba z ziemią i były wyrazem radości z narodzenia Chrystusa.
• Jabłka: Uważano je za symbol rajskich owoców i przypominały o grzechu pierworodnym oraz odkupieniu.
• Orzechy: Były symbolem życia i płodności.
• Słodycze i pierniki: Oznaczały życzenia dostatku i słodkiego życia w nadchodzącym roku.
• Aniołki i gwiazdy: Reprezentowały duchową stronę świąt, przypominając o aspekcie religijnym Bożego Narodzenia.
• Świece i światełka: Symbolizowały światło, nadzieję i ciepło.

W niektórych regionach Polski panowały specyficzne zwyczaje związane z choinką. Na przykład choinkę stawiano dopiero w Wigilię i ubierano w tajemnicy przed dziećmi, aby stworzyć atmosferę cudu i niespodzianki.

Choinka była również miejscem, pod którym umieszczano prezenty. Ten zwyczaj, choć obecnie powszechny, w przeszłości nie był tak rozpowszechniony jak dzisiaj i rozwijał się stopniowo.

Tradycje te, choć z biegiem lat uległy pewnym zmianom, nadal są żywe w polskiej kulturze, przekazywane z pokolenia na pokolenie i stanowią ważną część świątecznych obchodów.

Znaczenie symboliczne choinki

Ubieranie choinki w Wigilię ma swoje korzenie w tradycji, według której dekorowanie drzewka w dniu poprzedzającym Boże Narodzenie jest sposobem na upamiętnienie narodzenia Jezusa. Zarówno iglaste drzewko, jak i zawieszane na nim ozdoby mają znaczenie symboliczne. Jak interpretować ozdoby?

1. Choinka: Jako zielone drzewo iglaste, choinka symbolizuje życie, nieśmiertelność i nadzieję. Zielone igły, które pozostają zielone przez cały rok, są znakiem ciągłości życia i zwycięstwa nad zimową śmiercią natury. W chrześcijaństwie choinka jest również symbolem rajskiego drzewa i życia wiecznego. Z kolei szpiczasta forma drzewka przypomina strzałę wskazującą drogę do nieba.
2. Gwiazda na szczycie choinki: Gwiazda umieszczona na szczycie choinki symbolizuje Gwiazdę Betlejemską, która według tradycji chrześcijańskiej prowadziła Trzech Króli do miejsca narodzenia Jezusa. Jest to znak nadziei i nowego początku.
3. Światełka: Światełka i świece na choince symbolizują światło, które przynosi nadzieję i ciepło, choć odbierane są również jako gwiazdy na niebie. W chrześcijaństwie mogą także symbolizować światło Chrystusa, którym obdarowuje świat.
4. Czerwone bombki: Czerwień jest kolorem miłości i życia. Czerwone bombki mogą symbolizować krew Chrystusa i ofiarę, którą złożył dla ludzkości.
5. Zielone bombki: Kolor zielony, podobnie jak choinka, symbolizuje życie, odrodzenie i nadzieję.
6. Złote i srebrne ozdoby: Złoto symbolizuje bogactwo i królewskość, podczas gdy srebro może być symbolem czystości i jasności. W kontekście świąt, te kolory mogą również symbolizować gwiazdy i niebiański blask.
7. Jabłka i inne owoce: Tradycyjnie jabłka i inne owoce zawieszane na choince symbolizowały Rajskie Owoce i obfitość. Są też przypomnieniem o grzechu pierworodnym i odkupieniu.
8. Aniołki: Anioły są symbolami opieki, dobroci i wiadomości z nieba. Ich obecność na choince przypomina o aspekcie duchowym świąt.
9. Łańcuchy: Łańcuchy czy wstążki nawinięte na choinkę mogą symbolizować połączenie między niebem a ziemią oraz ciągłość i trwałość.
10. Słodycze: Tradycyjne słodycze, takie jak cukierki czy pierniki, symbolizują życzenia słodkiego życia i dostatku w nadchodzącym roku.

Współczesne zwyczaje związane z ubieraniem choinki są różnorodne i często łączą elementy tradycji z nowoczesnymi trendami. Choć podstawowa idea pozostaje niezmienna, to sposób dekorowania drzewka ewoluuje, odzwierciedlając kulturowe i indywidualne preferencje.

Choinka na Boże Narodzenie jest nie tylko dekoracją, ale i symbolem głęboko zakorzenionym w historii i tradycji. Jej obecność w domach podczas świąt jest przypomnieniem o nadziei, życiu i radości, które są istotą tych wyjątkowych dni.

Dlaczego choinkę powinno ubierać się 24 grudnia?

Tradycja ubierania choinki w Wigilię Bożego Narodzenia ma swoje początki w głęboko zakorzenionych zwyczajach i wierzeniach kulturowych. W Polsce i w niektórych innych krajach chrześcijańskich ubieranie choinki właśnie w Wigilię ma kilka znaczeń:

1. Oczekiwanie na Narodzenie Chrystusa: Wigilia jest dniem oczekiwania na narodziny Jezusa Chrystusa. Ubieranie choinki w ten dzień ma symbolizować przygotowanie i oczekiwanie na ten wyjątkowy moment. Jest to gest symboliczny, mający na celu uczczenie pamięci narodzin Chrystusa.
2. Świąteczny nastrój: Ubieranie choinki w Wigilię wprowadza domowników w świąteczny nastrój. Jest to moment, kiedy rodzina zbiera się razem, dzieląc zadania i spędzając czas na wspólnej dekoracji, co wzmacnia rodzinne więzi i buduje atmosferę oczekiwania i radości.
3. Tradycja rodzinna: Wiele rodzin przekazuje z pokolenia na pokolenie zwyczaj ubierania choinki właśnie w Wigilię. Jest to część większej tradycji świątecznej, która obejmuje wspólne gotowanie, kolędowanie i spędzanie czasu z najbliższymi.
4. Element zaskoczenia dla dzieci: W niektórych domach, zwłaszcza tam, gdzie są małe dzieci, choinka jest ubierana w tajemnicy, aby stworzyć dla nich niespodziankę. Kiedy dzieci wchodzą do pokoju i widzą przystrojone drzewko, jest to dla nich magiczny i niezapomniany moment.
5. Podkreślenie wyjątkowości Wigilii: Ubieranie choinki w ten dzień podkreśla wyjątkowość Wigilii jako wieczoru różnego od pozostałych dni roku. Jest to sposób na zaznaczenie tej nocy jako czasu wyjątkowego, sakralnego i rodzinnego.

Ubieranie choinki w Wigilię jest tradycją, która łączy w sobie elementy religijne, kulturowe oraz rodzinne. To nie tylko ozdabianie drzewka, ale również ważny rytuał, który wprowadza domowników w świąteczną atmosferę i pomaga zaznaczyć wyjątkowość tej nocy.

A wy kiedy ubieracie choinki?